Bij platformwerk komen gebruikers met elkaar in contact via een app en kan er werk aangeboden worden. Er zijn in Nederland op dit moment ruim 100 van deze online platforms. Voorbeelden zijn Uber, Takeaway, Deliveroo, Helpling en werkspot. Platformwerkers zijn meestal als zzp’er ingeschreven bij de KvK. Steeds vaker oordeelt de rechter dat sprake is van schijnzelfstandigheid. In de Uber-zaak betekende dit dat duizenden chauffeurs een arbeidsovereenkomst hebben en geen zzp-er zijn.
Waarom is het belangrijk?
De belangen die op het spel staan, zijn groot. De werkers krijgen meer rechten als zij werknemer met een arbeidsovereenkomst zijn en dat kost bedrijven veel geld. De vraag of sprake is van een arbeidsovereenkomst of een andere arbeidsrelatie wordt getoetst aan de wettelijke criteria arbeid, loon en gezagsverhouding. Daarbij is ‘gezag’ het meest kenmerkende criterium bij de beoordeling of een platformwerker zelfstandige is of een werknemer in loondienst.
Het platform als modern werkgeverschap
Onlangs zijn er meerdere uitspraken geweest waarbij platformwerk werd aangemerkt als schijnzelfstandigheid. In het Verenigd Koninkrijk werden de chauffeurs van Uber al aangemerkt als ‘worker’. In Nederland kwam FNV op voor een aantal medewerkers van Deliveroo en bepaalde het gerechtshof dat de maaltijdbezorgers werken op basis van een arbeidsovereenkomst. Recentelijk, op 13 september 2021, is Uber ook in Nederland door de rechter aangemerkt als modern werkgever.
Gevolgen
Doordat er sprake is van schijnzelfstandigheid, krijgen de medewerkers meer rechten. De Britse chauffeurs van Uber kregen de status van ‘worker’. Dit is een arbeidsverhouding die tussen de Nederlandse werknemer en zelfstandige in ligt. Voor de Britse chauffeurs betekende dit dat zij recht hebben op minimumloon en vakantiegeld.
In de zaak van FNV tegen Deliveroo, kwam FNV op voor verschillende bezorgers. Met verwijzing naar de Britse Uber-zaak oordeelde de rechter dat de maaltijdbezorgers geen zelfstandigen zijn en een arbeidsovereenkomst hebben. De Deliveroo-bezorgers hebben daarom recht op cao-loon en doorbetaling bij ziekte en ook doorbetaling voor de tijd die ze bij een restaurant moeten wachten.
In de Nederlandse Uber-zaak kwam FNV op voor zichzelf als cao-partij. Door naleving van de cao te eisen, krijgen de Nederlandse Uber chauffeurs het uurloon volgens de cao. De wachttijd tussen het aanzetten van de app en het moment waarop zij een rit krijgen aangeboden, wordt doorbetaald. Daarnaast geldt voor hen ook ontslagbescherming en hebben ze medezeggenschap in het bedrijf. De autokosten komen nu ook niet meer voor rekening van de chauffeurs. Sommige chauffeurs kunnen ook aanspraak maken op achterstallig salaris.
Wel of geen gezag, wat geeft nu de doorslag
De platformbedrijven vinden dat er geen sprake is van gezag (en dus geen arbeidsovereenkomst), omdat het werken via een platform veel vrijheid biedt. De medewerkers zijn vrij om hun werktijden te bepalen en kunnen zelf bepalen of ze het werk aannemen of niet. Soms kunnen zij zich ook laten vervangen (Deliveroo). Daarnaast zijn de werkers ook vrij om voor verschillende bedrijven te werken.
Maar daar staat tegenover dat de app ook sturing geeft. Door middel van het algoritme kan bijvoorbeeld bepaald worden of jij de klus krijgt of een ander. Dat gaat door middel van ratings. Als je bijvoorbeeld vaak bedankt voor een opdracht, krijg je een lagere rating en minder vaak werk aangeboden. In de Uber-zaak werden de voorwaarden waaronder de app wordt gebruikt en ook de tarieven, eenzijdig door Uber bepaald. Deze voorwaarden konden ook eenzijdig door Uber worden gewijzigd. Het algoritme bepaalt op welke wijze de ritten worden verdeeld zodat de chauffeurs niet altijd de rit krijgt die het meeste voordeel oplevert. Omdat het algoritme een financiële stimulans en een disciplinerende en instruerende werking had, was er sprake van gezag en dus van een arbeidsovereenkomst.
Tot slot
Hebt u na het lezen van deze blog nog vragen over het al dan niet bestaan van een arbeidsovereenkomst? Of wilt u sparren met onze advocaten over een specifieke kwestie? Neem contact op met onze sectie Arbeidsrecht via het e-mailadres arbeidsrecht@vangelderadvocaten.nl of telefonisch via 088-8840840. We helpen u graag verder!
