Arbeidsrecht in de zorg: Ontslag vanwege grensoverschrijdend handelen

De zorgsector richt zich doorgaans op kwetsbare cliënten c.q. doelgroepen, zoals kinderen, ouderen en mensen met een lichamelijke en/of geestelijke beperking. Het bieden van kwalitatief hoogstaande zorg geldt daarbij als uitgangspunt. Een zorginstelling dient daarbij rekening te houden met de precaire belangen van haar cliënten. Vanwege deze achtergrond kan grensoverschrijdend handelen in de zorg – onder bepaalde omstandigheden – eerder leiden tot ontslag dan in andere sectoren!

Normen & waarden
Kernwaarden, zoals (bijvoorbeeld) professionaliteit, integriteit en zorgvuldigheid spelen in de zorgbranche een voorname rol. Een zorginstelling probeert dergelijke kernwaarden onderdeel uit te laten maken van het beleid binnen haar organisatie. Om (kern)waarden en (omgangs)normen vast te leggen en kenbaar te maken richting het personeel worden doorgaans richtlijnen, protocollen en/of reglementen opgesteld.

Naast de (kern)waarden en normen die een zorgorganisatie intern hanteert, kunnen ook bepaalde regels en/of normen gelden binnen de specifieke branche of op basis van de van toepassing zijnde cao.

Regulering door strakke beleidsvoering
Gedrag van werknemers kan worden gestuurd door middel van regulering (c.q. wet- en regelgeving). Belangrijke waarden en normen dienen duidelijk te zijn vastgelegd in protocollen en/of richtlijnen, zodat deze kenbaar zijn binnen de organisatie. Het beleid dient daadwerkelijk te worden gehanteerd binnen de organisatie en bij een (eventuele) overtreding moet handhavend worden opgetreden. Een strakke beleidsvoering is dan ook belangrijk.

Het is raadzaam in de arbeidsovereenkomsten op te nemen dat de betreffende protocollen/richtlijnen van toepassing zijn op de arbeidsovereenkomst. Door ondertekening van de arbeidsovereenkomst stemt een werknemer expliciet in met de toepasselijkheid van en de bekendheid met dergelijke protocollen/richtlijnen.

Wanneer zich een incident voordoet, kan aan de hand van de protocollen/richtlijnen worden vastgesteld of het handelen en/of nalaten van een werknemer al dan niet in strijd is met de daarin opgenomen normstelling. In dat geval kunnen er mogelijk arbeidsrechtelijke gevolgen aan worden verbonden. Grensoverschrijdend gedrag kan – afhankelijk van de ernst van de gedraging en de situatie die zich voordoet – leiden tot een schriftelijk waarschuwing, een non-actiefstelling of mogelijk zelfs ontslag (op staande voet). Het is raadzaam juridisch advies in te winnen voorafgaand aan het geven van sancties.

Grensoverschrijdend gedrag
Onze ervaring leert dat integriteit met name in de kinderopvang een zeer belangrijke kernwaarde is. Dit komt omdat kleine kinderen vanwege hun kwetsbaarheid extra beschermd dienen te worden. Mocht zich op de werkvloer een situatie voordoen waarbij sprake is (c.q. lijkt te zijn) van grensoverschrijdend gedrag, dan kan dit een redelijke (ontslag)grond opleveren op basis waarvan het dienstverband beëindigd kan worden. Een kantonrechter zal, wanneer integriteit in het geding is, doorgaans eerder ervan overtuigd zijn dat de arbeidsovereenkomst ontbonden dient te worden dan wanneer geen precaire belangen spelen. Let wel, of een incident al dan niet een redelijke (ontslag)grond kan opleveren, is steeds afhankelijk van de specifieke feiten en omstandigheden die zich voordoen.

Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg & Klokkenluidersregeling
De overheid vindt het belangrijk dat iedereen met een zorgbehoefte kwalitatief hoogstaande zorg krijgt en dat (eventuele) misstanden in de zorg worden gemeld.

In de Wet kwaliteit klachten en geschillen zorg (Wkkgz) staat (onder meer) dat zorgaanbieders voor een klachtenregeling moeten zorgen en aangesloten dienen te zijn bij een erkende geschilleninstantie. Op die manier kunnen klachten over de zorg en/of incidenten worden gemeld. Doel van de wet is openheid over klachten en/of ongewenste gebeurtenissen. Ook is een zorginstelling verplicht bepaalde voorvallen (bijvoorbeeld wanneer sprake is van geweld) te melden bij de Inspectie voor de Gezondheidszorg.

Daarnaast is in de Wet huis voor klokkenluiders bepaald dat medewerkers van zorginstellingen misstanden veilig moeten kunnen melden/rapporteren zonder gevaar voor hun rechtspositie. Een zorginstelling is (onder meer) verplicht een klokkenluidersregeling op te stellen en een vertrouwenspersoon aan te wijzen.

Tip
Zorg als werkgever voor een duidelijk en kenbaar beleid waar het aankomt op de (kern)waarden en (gedrags)normen die binnen de organisatie gelden. Het is raadzaam in de arbeidsovereenkomst vast te leggen dat de inhoud van de betreffende protocollen en/of richtlijnen integraal onderdeel uitmaakt van de arbeidsovereenkomst. Mocht zich een incident voordoen, dan kan aan de hand van de geldende protocollen en/of richtlijnen worden beoordeeld of mogelijk sprake is van grensoverschrijdend handelen. Zorgaanbieders zijn wettelijk verplicht (onder meer) een klokkenluidersregeling op te stellen en bepaalde maatregelen en/of acties te nemen ten aanzien van incidenten.

Tot slot

Wij hopen u hiermee inzicht te geven in ontslag vanwege grensoverschrijdend handelen. Heeft u de eerder uitgebrachte blogs over het thema ‘Arbeidsrecht in de zorg’ ook gelezen?

Hebt u vragen? Neem dan contact op met onze sectie arbeidsrecht via het e-mailadres arbeidsrecht@vangelderadvocaten.nl of telefonisch via 088- 88 40 840. Wij helpen u graag verder.